به گزارش کردپرس، در روزهای اخیر، تحولات سیاسی و دیپلماتیک تازه‌ای پیرامون احتمال بازگشت ترکیه به برنامه جنگنده‌های پیشرفته F-35 ایالات متحده رخ داده است. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، از گفت‌وگوهای فشرده با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، برای احیای همکاری‌های دفاعی و رفع تحریم‌ها خبر داده است. این گفت‌وگوها در حاشیه نشست ناتو در لاهه (ژوئن ۲۰۲۵) آغاز شد و اکنون وارد فاز سیاسی بالاتری شده است.
زمینه‌ی اختلاف: از خرید S-400 روسی تا اخراج از برنامه F-35
ترکیه در سال ۲۰۱۹ به دلیل خرید سامانه دفاع موشکی روسی S-400، از سوی آمریکا تحت قانون CAATSA تحریم شد و از پروژه F-35 کنار گذاشته شد. این در حالی است که آنکارا پیش از آن میلیاردها دلار برای مشارکت در تولید و خرید این جنگنده‌ها سرمایه‌گذاری کرده بود. واشنگتن، استقرار S-400 را تهدیدی برای امنیت داده‌های F-35 می‌دانست و خواستار کنار گذاشتن کامل این سامانه از خاک ترکیه شد.
تحرکات دیپلماتیک تازه: امیدواری به لغو تحریم‌ها
به گزارش Reuters و SOFX توماس باراک، سفیر آمریکا در ترکیه اعلام کرده است که اردوغان و ترامپ، خواستار حل‌وفصل موضوع تحریم‌ها تا پایان سال ۲۰۲۵ شده‌اند. به گفته وی، فضای اعتماد متقابل میان دو طرف ایجاد شده و بستر سیاسی برای لغو تحریم‌ها مهیاست.
بازگشت تدریجی به برنامه F-35؟
اردوغان در گفت‌وگویی که Al Arabiya English منتشر کرده، اعلام کرده است که ترکیه انتظار دارد «به شکل تدریجی و مرحله‌ای» به برنامه F-35 بازگردد. وی افزوده که این موضوع فقط به مسائل نظامی محدود نمی‌شود، بلکه نشانه‌ای از تحکیم روابط راهبردی ترکیه با ناتو و ایالات متحده است.
تحلیل‌گران معتقدند این بازگشت ممکن است با مراحلی چون آموزش خلبانان، دسترسی محدود به قطعات یا شبیه‌سازها آغاز شود و سپس در صورت پیشرفت مذاکرات، به تحویل جنگنده‌های کامل منجر گردد.
پیش‌شرط کلیدی: تعیین تکلیف سامانه S-400
با وجود خوش‌بینی‌ها، هنوز یک مانع بزرگ در مسیر بازگشت ترکیه به برنامه F-35 پابرجاست: سامانه S-400 روسی. منابع آمریکایی تأکید کرده‌اند که برای احیای همکاری‌ها، ترکیه باید یا این سامانه را غیرفعال کند یا آن را از خاک خود خارج سازد. برخی رسانه‌های اسرائیلی و یونانی نیز هشدار داده‌اند که هرگونه عقب‌نشینی آمریکا در برابر ترکیه بدون حل موضوع S-400، ممکن است باعث بی‌اعتمادی شرکای منطقه‌ای شود.
موازنه راهبردی آنکارا: از F-35 تا پروژه‌های بومی
در حالی که مذاکرات درباره F-35 ادامه دارد، ترکیه هم‌زمان در حال تقویت نیروی هوایی خود از طریق چند مسیر دیگر است:
- خرید و ارتقاء جنگنده‌های F-16 Block 70
- مذاکره برای خرید Eurofighter Typhoon
- توسعه جنگنده بومی نسل پنجم موسوم به KAAN
این اقدامات نشان می‌دهد که آنکارا در حال تنوع‌بخشی به گزینه‌های نظامی خود و جلوگیری از وابستگی کامل به آمریکا است.
ترکیه بیش از هر زمان دیگری به بازگشت به برنامه F-35 نزدیک شده است. از سرگیری گفت‌وگوهای سطح بالا میان اردوغان و ترامپ، احتمال لغو تحریم‌های CAATSA تا پایان سال ۲۰۲۵، و تمایل ترکیه به حل موضوع S-400، نشانه‌هایی از تغییر در فضای سیاسی حاکم بر روابط دو کشور است. با این حال، موفقیت نهایی این روند همچنان به تصمیمات فنی، موضع کنگره آمریکا و چگونگی برخورد ترکیه با حساس‌ترین شرط این پرونده یعنی سامانه دفاعی روسی گره خورده است.
نظر شما